Ρομποτική

Τι Είναι

Με τον όρο ρομποτική χειρουργική εννοούμε τις επεμβάσεις που γίνονται με τη βοήθεια χειρουργικών ρομπότ. Σε αυτές τις επεμβάσεις ο ιατρός χειρουργεί χωρίς να έρχεται σε άμεση επαφή με τον ασθενή αλλά δίνει, με τη βοήθεια μιας κονσόλας, λεπτομερείς εντολές στο ρομπότ, το οποίο και εκτελεί μέσα στο σώμα του ασθενή τις κινήσεις που χρειάζεται για να γίνει η επέμβαση. Δηλαδή, το ρομπότ είναι η προέκταση των χεριών του χειρουργού μέσα στο σώμα του ασθενή.

Τα ρομποτικά εργαλεία εισέρχονται στο σώμα του ασθενή από μικρές οπές στο δέρμα του, ακριβώς όπως στη λαπαροσκοπική χειρουργική. Τις οπές αυτές τις δημιουργεί ο χειρουργός ή ο βοηθός του στην αρχή της επέμβασης και συνήθως είναι 8-12 χιλιοστών. Στο τέλος του χειρουργείου πιθανόν να γίνει μια ακόμη, λίγο μεγαλύτερη τομή στο σώμα του ασθενούς για να βγεί το παρασκεύασμα (πχ. προστάτης, νεφρός).

Επί του παρόντος υπάρχει ένα εμπορικά διαθέσιμο ρομποτικό χειρουργικό σύστημα, το DaVinci της εταιρείας Intuitive Surgical το οποίο και απεικονίζεται δίπλα.

Γίνονται ήδη προσπάθειες από άλλες εταιρείες για να λανσάρουν και αυτές αντίστοιχα δικά τους χειρουργικά ρομπότ. Επίσης, σε ερευνητικό επίπεδο, υπάρχουν μικροσκοπικά χειρουργικά ρομπότ που εισέρχονται εξ'ολοκλήρου μέσα στο σώμα του ασθενούς και ο χειρουργός με τηλεχειρισμό εκτελεί την επέμβαση. Στο μέλλον ίσως να γίνεται σχεδιασμός και προσομοίωση της επέμβασης με τη βοήθεια ισχυρών υπολογιστικών συστημάτων και χειρουργικών ρομπότ και έχοντας υπόψη τα αποτελέσματα του σχεδιασμού να γίνεται σε δεύτερο χρόνο η επέμβαση στον ασθενή. Επιπλέον υπάρχει ήδη η δυνατότητα ο χειρουργός που εκτελεί τη επέμβαση να μην είναι στον ίδιο χώρο με τον ασθενή, αλλά πολύ μακριά, ακόμα και σε άλλη ήπειρο, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα για περαιτέρω εξέλιξη της τηλεϊατρικής.

Υπάρχουν επίσης και κάποια ρομποτικά συστήματα που διευκολύνουν το χειρουργό στην εκτέλεση λαπαροσκοπικών επεμβάσεων. Τέτοιο ήταν στο παρελθόν το σύστημα AESOP το οποίο δεν είναι πλέον εμπορικά διαθέσιμο ενώ σήμερα υπάρχει το LapMan® της εταιρείας Medsys το οποίο χειρίζεται την λαπαροσκοπική κάμερα σύμφωνα με τις οδηγίες που λαμβάνει από τον χειρουργό.

Τα ρομποτικά χειρουργικά συστήματα, όπως είναι προφανές, δεν χρησιμοποιούνται μόνο από τους ουρολόγους αλλά από πλειάδα χειρουργικών ειδικοτήτων, όπως γενικούς χειρουργούς, γυναικολόγους, αγγειοχειρουργούς, καρδιοχειρουργούς, θωρακοχειρουργούς κ.α. στην εκτέλεση ενδοσκοπικών χειρουργικών επεμβάσεων.

Σύστημα daVinci

Το χειρουργικό ρομπότ da Vinci αποτελείται από τρία μέρη:

Μία κονσόλα ελέγχου, η οποία έχει τους προσοφθάλμιους φακούς τριών διαστάσεων και τα χειριστήρια ελέγχου των ρομποτικών βραχιόνων.

Ο χειρουργός κάθεται στην κονσόλα, βλέπει μέσα από τους προσοφθάλμιους φακούς την εικόνα που μεταδίδεται από το χειρουργικό πεδίο εντός του σώματος του ασθενή και κινεί τα χειριστήρια. Οι κινήσεις αυτές φιλτράρονται για την εξάλειψη πιθανού τρέμουλου και στη συνέχεια μεταφράζονται σε πολύ μικρές κινήσεις ακριβείας μέσα στο σώμα του ασθενή.

Το ρομποτικό πύργο με τους 4 ρομποτικούς βραχίονες (ένα για τον έλεγχο της κάμερας και τρεις για την κίνηση των ενδοσκοπικών εργαλείων)

Ένα πύργο (rack) ηλεκτρονικών που φιλοξενεί το υψηλής ευκρίνειας σύστημα απεικόνισης σε τρείς διαστάσεις (3D)

Τα χειρουργικά εργαλεία εισέρχονται στο σώμα του ασθενή από μικρές οπές στο σώμα του. Συνήθως χρησιμοποιούνται 4 οπές πρόσβασης (ports ή trockars) μέσω των οποίων εισέρχονται στο σώμα του ασθενή οι τρεις χειρουργικοί βραχίονες του ρομπότ και ο τρισδιάστατος οπτικός φακός. Η κάμερα που χρησιμοποιείται στο σύστημα παρέχει μια μεγενθυμένη τρισδιάστατη εικόνα και μεταδίδεται στην κονσόλα ελέγχου. Ταυτόχρονα, η εικόνα του χειρουργικού πεδίου μεταδίδεται και σε άλλα μόνιτορ στην χειρουργική αίθουσα, ώστε ο βοηθός χειορυργός να συμμετέχει στην επέμβαση και να ενημερώνονται η εργαλειοδότρια νοσηλεύτρια και ο αναισθησιολόγος.

Πλεονεκτήματα

Η πλειονότητα των ουρολογικών επεμβάσεων που εκτελούνται με το χειρουργικό ρομπότ daVinci αφορούν την αφαίρεση του προστάτη λόγω καρκίνου. Σε αυτές τις περιπτώσεις η επέμβαση με τη χρήση του ρομπότ προσφέρει πολλά πλεονεκτήματα τόσο για τον ασθενή όσο και για το γιατρό. Η επέμβαση προσφέρει εξαιρετικά λειτουργικά αποτελέσματα στην μετεγχειρητική εγκράτεια των ούρων και τη διατήρηση των στυτικών νεύρων (όπου αυτό πρέπει να γίνει) σε συνδυασμό με άριστα αποτελέσματα όσον αφορά στην αφαίρεση του καρκίνου, και τα αποτελέσματα αυτά είναι εξίσου καλά με την κλασσική ανοικτή χειρουργική επέμβαση. Όμως το μεγαλύτερο πλεονέκτημα που προσφέρει η επέμβαση με ρομπότ είναι η πολύ μικρή παραμονή στο νοσοκομείο (2-3 μέρες) και η πολύ γρήγορη επάνοδος του ασθενή στις καθημερινές δραστηριότητές του, λόγω των πολύ μικρών τομών που γίνονται, της ελάχιστης απώλειας αίματος και του πρακτικά μηδενικού πόνου μετά το χειρουργείο.

Αντίστοιχα είναι τα πλεονεκτήματα και στις άλλες ρομποτικές επεμβάσεις, όπως την νεφρεκτομή, την πυελοπλαστική, την κυστεκτομή κλπ. Η ανάρρωση είναι ταχύτερη, ο πόνος λιγότερος και οι τομές πολύ μικρότερες (με σαφώς καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα) από την κλασσική ανοικτή χειρουργική, ενώ και η πιθανότητα μετάγγισης αίματος είναι μικρότερη.

Η χρήση του χειρουργικού ρομπότ προσφέρει πλεονεκτήματα και στον ιατρό που το χρησιμοποιεί. Ο ιατρός χειρουργεί καθιστός στην κονσόλα, με αποτέλεσμα να κουράζεται λιγότερο από τυχόν πολύωρες επεμβάσεις. Η εικόνα του χειρουργικού πεδίου είναι τρισδιάστατη και μεγενθυμένη σε σχέση με τα ανοικτά χειρουργεία, έως και 10 φορές. Σε συνδυασμό με την δυνατότητα που προσφέρει το ρομπότ για λεπτομερείς και απολύτως σταθερές κινήσεις ακριβείας, ο χειρουργός μπορεί να πραγματοποιήσει πολύ πιο "ντελικάτους" χειρισμούς κατά την διενέργεια μιας επέμβασης, ακόμα και σε σημεία του ανθρώπινου σώματος που είναι πολύ δύσκολο να προσεγγιστούν με συμβατικές μεθόδους. Τα τελευταίας γενιάς μηχανήματα έχουν υψηλής ανάλυσης εικόνα, που ενισχύει ακόμη περισσότερο αυτά τα πλεονεκτήματα.